1922-2022: Εκατονταετηρίς Μικρασιατικής Καταστροφής
Θεία Εικόνα – Άγιος Ιωάννης
Γράφει: Γιώργος Αλεβίζος
ΤΟΤΕ…το 1922
Το καΐκι της Προσφυγιάς, φεύγοντας από τα Ματωμένα Χώματα της Ιωνίας, φορτωμένο με καταρρακωμένα ανθρώπινα σώματα, τα οποία ξέφυγαν από τα γιαταγάνια των χασάπηδων του Κεμάλ, έβαλε πλώρη για το απέναντι αιγαιοπελαγίτικο νησί. Το ελεύθερο.
Πολυφορτωμένο το καΐκι, με ανείπωτο πόνο οι ψυχές που ταξίδευαν. Ανάμεσά τους η αλλοπαρμένη νεαρή μάνα, έχοντας χάσει μάνα, πατέρα, αδερφό, αδερφή και τον άντρα της στο Μέτωπο. Ζωντανό ή σκοτωμένο. Κανείς δεν ήξερε. Κυριολεκτικά πεντάρφανη.
Κρατά σφιχτά στην αριστερή αγκαλιά της, το λίγο μηνών μωρό της, με το στόμα στη ρόγα του μαστού της. Στο δεξί χέρι, πάλι σφιχτά, κρατά τη θεία Εικόνα. Το μόνο της στήριγμα.
Φθάνοντας στου νησιού την απέναντι όχθη, ο καϊκτσής της στεριάς βοηθά στην αποβίβαση των ταλαίπωρων προσφύγων.
Όταν ήρθε η σειρά της αλλοπαρμένης μάνας, με το παιδί στην αγκαλιά, την θεία Εικόνα στο δεξί χέρι, ο Ελλαδίτης καϊκτσής της φώναξε:
-Έλα επιτέλους. Δώσε μου το χέρι σου.
Εκείνη δεν είχε ελεύθερο να δώσει χέρι.
-Έλα κακομοίρα. Δεν κοιτάς τα χάλια σου, η Εικόνα σε μάρανε.
Το παιδί της αλλοπαρμένης μάνας, με στο στόμα στο βυζί της, ήταν νεκρό. Κι ας τόξερε η ίδια, Χριστιανικά ήθελε στο χώμα της Πατρίδα να το θάψει. Όχι στη θάλασσα.
Δεν λιγοψύχισε ότι ο Θεός της Ιωνίας δεν απέτρεψε την Καταστροφή. Όλα τα θάρρη της πάλι στον Θεό και στην θεία Εικόνα. Εκείνος δίνει την δύναμη στις μεγάλες τραγωδίες, δίνει το αντίδοτο για την καταπολέμηση της ανθρώπινης απελπισίας.
Να ξαναβρεί ο άνθρωπος την αισιοδοξία του. Το γνώρισμα των δυνατών. Να ξεθολώσει η σκέψη του. Η διορατικότητα. Η απαντοχή.
Γιατί, Θεός, Ηγέτης είναι αυτός που κερδίζει την ψυχή, την καρδιά, το μυαλό των ανθρώπων. Δείξετε μας επί Γης, έναν αυτού του μεγέθους ηγέτη και θα πάψω …να είμαι Χριστιανός. Όχι της αγιαστούρας και του λιβανίσματος, αλλά της συνείδησης την οποία από τα γενοφάσκια μας χάρισε ο Θεός. Που οφείλουμε να την ακούμε και όταν ακόμη μας ψιθυρίζει.
Γαλουχημένη η αλλοπαρμένη μάνα με τα νάματα της ΧριστιανοΜικρασιατικής παράδοσης. Ευλαβείς, θεοσεβούμενοι, τακτικά εκκλησιαζόμενοι οι Μικρασιάτες, Πόντιοι, Αρμένοι, στο προσφυγικό χώρο εγκατάστασής τους. Στον Βύρωνα, Καισαριανή, Περισσό, Ν. Ιωνία, Κοκκινιά, Δραπετσώνα, Καλλιθέα, Δουργούτι (Αρμένιοι). Η πρώτη τους έννοια ήταν που θα κοιμούνται και που θα προσεύχονται. Δίπλα στα παραγκόσπιτα έχτιζαν την πλίνθινη εκκλησία. Σε ρυθμό βασιλικής.
ΜΕΤΑ…το 1922
Ερχόμενοι στη Σητεία οι Πρόσφυγες, δεν χρειάστηκε να χτίσουν εκκλησία. Ούτε οι Αρμένιοι για τους οποίους διασταλτικά μερίμνησε ο τότε Αρχιεράρχης Ιεραπύτνης και Σητείας.
Σκέπη τους η Αγία Αικατερίνη, κοντά στην προσφυγογειτονιά της Καζάρμας. Ενώ το ξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννου-Λειβάδια, σε πρωτόγονη κατάσταση ήταν το προσκυνητάρι τους. Μετά την γεωργική δουλειά τους στα ανταλλάξιμα αμπελοχώραφά τους.
Παιδάκι μ’ έπαιρνε η μικρασιάτισσα γιαγιά μου, φορώντας τα γιορτινά μοναδικά μου παπούτσια. Τα άλλα μου ήταν τα ξυπόλητα. (Τότε είχαμε παιδιά, δεν είχαμε παπούτσια. Σήμερα έχουμε παπούτσια, δεν έχουμε παιδιά). Να με ανεβάζει απ’ το χεράκι η γιαγιά τη σκάλα, για τον ξύλινο γυναικωνίτητα της Αγ. Αικατερίνης που υπήρχε τότε. Μπροστά-μπροστά να βλέπουμε όλο το τέμπλο και τον παπά στο ιερό.
Τον παππού μου τον Μπάρμπα Βαγγέλη, μετά τις μποστανικές δουλειές, ακολουθούσα για τον Αγ. Ιωάννη, εκατό μέτρα πιο πέρα, με τον βασιλικό στο αυτί του. Ο παππούς άναβε το κερί του και οι δυο μας σταυροκοπούμενοι για τα χριστιανομικρασιατικά νάματα που προαναφέραμε.
Ο Άγιος Ιωάννης από την έναρξή της διακονίας του από τον αιδεσιμολογιότατο πατέρα Φιλοκτήμονα Αυγουστινάκη άρχισε να ευπρεπίζεται. Εσωτερικά και εξωτερικά. Ταπεινά, λιτά, νοικοκυρεμένα. Φιλόκαλος, μερακλής ο π. Φιλοκτήμων, κατέστησε τον χώρο ώστε ο Αγ. Ιωάννης να αποτελεί τοπόσημο για την πόλη της Σητείας.
Από το 1998 στο περίβλεπτο προαύλιο του ναού, ευάερο, ευήλιο, σκιερό, στο Αργονταρίκι, τελείται η ετήσια εκδήλωση Μνήμης ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ Μικρασιατών, Ποντίων, Αρμενίων από τους Τούρκους.
ΣΗΜΕΡΑ…το 2022
Ως γνωστόν με τον σεισμό του Σεπτεμβρίου 2021 τραυματίστηκε βαθιά το οικοδομικό σώμα της εκκλησίας του Αγ. Ιωάννου, ώστε να τεθεί από την Επιτροπή εκτός λειτουργίας.
Όμως με την εκκλησιαστική παράδοση του «αντιμηνσίου» (λατινικό ante messa – αντι (Αγίας) Τραπέζης) έγινε πανηγυρικά ο Εσπερινός και η Λειτουργία της Μνήμης Αποκεφαλισμού του Ιωάννου Προδρόμου (28/29 Αυγ.). Κανέναν δεν πτόησε η με βαθιές χαρακιές εμφάνιση των τοίχων του ναού. Η προσέλευση των πιστών, βράδυ και πρωί, μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά.
Για την προγραμματισμένη Κυριακή 18 Σεπτ. ώρα 08.00, Ημέρα Μνήμης ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ, εξωτερικά στον Αγ. Ιωάννη, η Αρχι-Ιεραρχία της Ιεράς Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης και ο Πανοσιολογιότατος Πρωτοσύγγελος, με το από την Εκκλησία προβλεπόμενο τελετουργικό, μετέφεραν την θεία Εικόνα της Παναγίας Ελεούσας (Ρεϊσδεριανής-Αλατσάτα), από την ομώνυμη εκκλησία της Ιεράπετρας στον Αγ. Ιωάννη Σητείας.
Η θεία Εικόνα ήρθε με τα χέρια Αλατσατιανών Προσφύγων στην Ιεράπετρα. (Ας θυμηθούμε την αλλοπαρμένη μάνα. Άλλο γεγονός εκείνο). Το 1967 χτίσθηκε ο ομώνυμος ναός στην Ιεράπετρα.
Στα 23 χρόνια παρουσίας μας στην Ημέρα Μνήμης ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ, δεν είχα δει τόσους πολλούς προσκυνητές. Κάθε ηλικίας. Πολλούς νέους.
Θυμηθήκαμε τον εθνικό ποιητή:
«…Το χάσμα π’ άνοιξε ο σεισμός, ευθύς εγιόμισε άνθη…»
Ποια άνθη; Τα κάθε ηλικίας απιδιά. Συνοδευόμενα και ασυνόδευτα, που μεταλάμβαναν από το κουταλάκι του Μητροπολίτη, του Δεσπότη μας. Ο ίδιος να δώσει και το αντίδωρο. Σε όλους. Μικρούς και μεγάλους.
Το απόγευμα η θεία Εικόνα μεταφέρθηκε στην Αγία Αικατερίνη, στον Εσπερινό. Κι εδώ με πολυπληθή παρουσία προσκυνητών, να βρουν την διαταραγμένη από τα γεγονότα εποχής, ψυχική τους δύναμη, θάρρος, ελπίδα, απαντοχή.
ΜΕΤΑ… το 2022
Ξεμασχαλισμένο το Ιερό και η απέναντι πλευρά του Αγ. Ιωάννη. Με βαθιές επιμήκεις σεισμικές μαχαιριές οι μεγάλες πλευρές του.
Οικοδομικά απαγορευμένη η εσωτερική λειτουργία του ναού. Όλοι προσδοκούμε σε γρήγορη, οικοδομικά ασφαλή, αποκατάστασή του.
Το Τεχνικό Γραφείο «Νίκος Ραπάνης και Συνεργάτες» έχει αναλάβει την σύνταξη και υποβολή της τεχνικής μελέτης, καθότι η αρμόδια υπηρεσία Αποκατάστασης Εκτάκτων Βλαβών ενδέχεται να καλύψει μέρος της απαιτούμενης δαπάνης.
Το υπόλοιπο θα καλυφθεί εθελοντικά από όλους εμάς, ώστε ο Άγιος Ιωάννης να ξαναλειτουργήσει ολιστικά.
Την υγειά μας νάχουμε.
Γιώργος Αλεβίζος
