1922-2022: 100ρίς Μικρασιατικής Εκστρατείας-Καταστροφής
ΦΙΛΑΛΛΗΛΙΑ: Μικρασιατική… ασθένεια
Γράφει: Γιώργος Αλεβίζος
Αλληλεγγύη και φιλαλληλία συνυπάρχουσες φυσικές ηθικές αρετές σε κάθε άνθρωπο.
Αλληλεγγύη σημαίνει αμοιβαία εγγύηση και υποστήριξη.
Φιλαλληλλία-φιλάλληλος σημαίνει αυτός που αγαπά και αγαπιέται.
Προσφάτως στα νησιά του Ανατ. Αιγαίου στις δομές των Προσφύγων, λέξη του συρμού είναι η αλληλεγγύη (solidarity). Ο αλληλέγγυος. Εμφανίσθηκαν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΗ.ΚΥ.Ο.) εσωτερικού και εξωτερικού, ευγενώς, επί τω αζημίωτω, προσφερόμενες να παρέχουν βοήθεια σε πολιτικούς και οικονομικούς μετανάστες.
Πέρασαν μήνες μέχρι να ελεγχθούν οι οικονομικές ροές και εκροές για την περίθαλψη αυτών των «Προσφύγων».
Το 1922 κατά τον ερχομό των Μικρασιατών Προσφύγων στην Μητέρα Ελλάδα, οι συνθήκες περίθαλψης ήταν τραγικά άσχημες. Τι να πρωτοκάνει το οικονομικά ρημαγμένο Ελληνικό Κράτος. Φιλάλληλες ατομικές πρωτοβουλίες, γενναίες οικονομικές προσφορές, όπως εκείνη της Πηνελόπης Δέλτα. Να προσφέρει 1.500.000 δρχ. (όταν οι κυρίες της Αυλής, σε τσάι, πρόσφεραν 5.000 δρχ.), μαζί με την ΑΓΑΠΗ της, σίγουρα ανακούφισαν.
Όταν στήθηκαν τα πρώτα προσφυγικά παραπήγματα, στις νέο-γειτονιές της Κοκκινιάς, της Δραπετσώνας, του Φαλήρου, της Καισαριανής, του Βύρωνα Αττικής, τότε σε όλη τη διάσταση της εκδηλώθηκε η Μικρασιατική…ασθένεια. Η ΦΙΛΑΛΛΗΛΙΑ:
Νάμαι δίπλα σου. Στην χαρά και στον πόνο σου. Γιατί η χαρά όταν μοιράζεται γίνεται διπλή. Ο πόνος, όταν μοιράζεται γίνεται μισός.
Στο προσκεφάλι του άρρωστου προσφυγόπουλου να ξαγρυπνά η γειτόνισσα της διπλανής κάμαρας. Λίγο να κοιμηθεί η ταλαίπωρη, του ορφανού η μάνα.
Άνεργος λόγω ατυχήματος, ο μεροκαματιάρης σύζυγος. Η γειτόνισσα της διπλανής κάμαρας, στερημένη, να μοιράσει το φαγητό της, να ταϊστεί και η οικογένεια του άτυχου.
Στη βάφτιση του προσφυγόπουλου, στη χαρά να βρεθεί όλη η γειτονιά. Από το υστέρημα να φέρει ο καθένας, ότι είχε. Το βρισκούμενο. Ψωμί, ελιές, σαρδέλες, κρεμμύδι. Λίγο «μαύρο μεζέ» και φυσικά κρασί. Λίγο να ξεθυμάνει ο καημός του ξεριζωμού. Ακόμη και να χορέψουν στην «καμαρούλα μια σταλιά».
Λίγο να αναντρανήσουν, να ξαναβρούν τη δύναμη τους, τα θέλω τους. Όλοι για έναν. Ένας για όλους. Μαζί στη χαρά. Μαζί και στον πόνο.
Η Μικρασιατική φιλαλληλία με συνεχή παρουσία στις μετέπειτα 10ετίες.
Όσοι Μικρασιάτες επιχειρηματίες, προειδοποιημένοι, πρόλαβαν να βγάλουν τα χρήματά τους από την Μ. Ασία, δεν τάστειλαν… στην Ελβετία. Τα επένδυσαν στην Αττική. Στην Ελλάδα (Βόρεια).
Δημιουργήθηκαν βιοτεχνίες, εργοστάσια εριουργίας, υφαντουργίας, ταπητουργίας. Η «Ελαΐς» στο Φάληρο. Πολλές νεαρές κοπέλες, ορφανές, άμοιρες, βρήκαν δουλειά, αποφεύγοντας τα δίχτυα της σωματεμπορίας, της πορνείας, της αμαρτίας.
Όλα αυτά τα κορίτσια θεωρούνταν ψυχοκόρες για τους έντιμους εργοστασιάρχες, επιχειρηματίες.
Ορφανά της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ψυχοκόρες είχε στο αρχοντικό της η μητέρα του Νίκου Κούνδουρου. Όπως μου διηγήθηκε, πριν την προβολή της ταινίας του «1922» στο Πολυκέντρο Σητείας το 1999, το σενάριο βασίσθηκε και σε διηγήσεις από τις ψυχοκόρες στο σπίτι τους.
Οι παλαιό-Ελλαδίτες Αθηναίοι τις ψυχοκόρες, συνήθως, ονόμαζαν δούλες. Η «δούλα» εμπεριέχει την εκμετάλλευση. Η «ψυχοκόρη» εμπεριέχει την φιλαλληλία.
Ως λέξη η φιλαλληλία, σήμερα, περιθωριοποιείται από την φιλανθρωπία, η οποία με τη σημερνή έννοια εμπεριέχει την οικονομική, την υλική βοήθεια στον πάσχοντα συνάνθρωπο. Η αγάπη ελαχιστοποιείται. Σου προσφέρω υλική βοήθεια και μετά ούτε σε ξέρω ούτε με ξέρεις…
Αντί αγάπης σου προσφέρω υλική βοήθεια. Κι όμως ο κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη της αγάπης. Της αγάπης ως χριστιανικό ηθικό όρο, ως ηθική ομόρροπη με την ταπεινοφροσύνη και το πνεύμα θυσίας. Και αντίρροπη προς τον πλατωνικό έρωτα.
Η χριστιανική αγάπη συμπορεύεται με την καλοπροαίρετη διάθεση. Με την ΦΙΛΑΛΛΗΛΙΑ. Με τον ανθρωπισμό, ως ανθρωπιά. Έτσι η αγάπη, η φιλαλληλία λειτουργεί ως κοινωνικό συναίσθημα που συσφίγγει τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων.
Όπως γράφει και ο πάντα επίκαιρος Βιτσέντζος Κορνάρος στον «Ερωτόκριτο», μετά την κονταρομαχία Κυπρίδημου Γλυκόστρατου, λέει ο πρώτος στον δεύτερο:
«Αδέλφι μου με τσι κακούς κι εγώ κακωσυνεύγω,
μα την αγάπη θέλω τη και πάντα τη γυρεύω.
………………………………
Κι αγάπα με να σ’ αγαπώ και πάντα ώστε να ζούμε
νάρχωμαι εκεί που βρίσκεσαι και νάρχεσαι εκεί πούμαι».
