Λίγα λόγια για την απώλεια του βιολάτορα Παύλου Εξουζίδη
Θλίψη σκόρπισε την προηγούμενη Κυριακή στη Σητεία, αλλά και σε ολόκληρο τον κύκλο των καλλιτεχνών της παραδοσιακής μας μουσικής, η είδηση του θανάτου του γνωστού και σπουδαίου βιολάτορα της Ανατολικής Κρήτης Παύλου Εξουζίδη.
Ο ποντιακής καταγωγής μουσικός, γεννήθηκε στις 24 Νοέμβρη του 1931 στο Κρίμσκι Κριμαίας της Ρωσίας. Πρόσφυγες από τη Ρωσία οι γονείς του, ήρθαν στην πόλη της Σητείας το 1939 και λίγο αργότερα με το ξέσπασμα του πολέμου εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο φιλόξενο κεφαλοχώρι της Άνω Ζάκρου. Εκεί ως παιδί ο Παύλος, βίωσε τα μαύρα χρόνια της γερμανικής κατοχής, βοηθώντας και το μυλωνά πατέρα του, Χαράλαμπο Εξουζίδη.
Εκτός από την τέχνη του επιπλοποιού που έμαθε νεαρός, επηρεαζόμενος από τον πατέρα του ο οποίος έπαιζε ερασιτεχνικά ποντιακή λύρα (κεμεντζέ), αλλά και ορμώμενος από τις νεανικές παρέες και από τα ακούσματα των παλαιότερων λυράρηδων και βιολατόρων (Ανατολιωτάκης, Καλοχωριανός, Γεωργαλάκης, Λιμπιτάκης κ.ά.) που έπαιζαν στα Ζακρίτικα πανηγύρια και στους γάμους, ασχολήθηκε με ιδιαίτερο ζήλο από μικρός και με τη μουσική.
Φτιάχνοντας αρχικά τη δική του κρητική λύρα, είχε την ικανότητα σε ηλικία 12 ετών να (βγάζει) ακόμα και ολόκληρο γλέντι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συγχωριανών του. Πολύ νωρίς αγόρασε το πρώτο του βιολί από τον περιβόητο λυράρη και έμπορα της Σητείας Γιάννη Δερμιτζάκη (Δερμιτζογιάννη), ο οποίος τον παρότρυνε βλέποντας το ταλέντο του και τον βοήθησε στην αποπληρωμή, γεγονός που ο Εξουζίδης του το αναγνώριζε και δεν το λησμόνησε ποτέ!
Έκτοτε ακολούθησε μια σπουδαία πορεία στα μουσικά δρώμενα της επαρχίας του και με τη μουσική του τέχνη να αποτελεί το κύριο βιοποριστικό του επάγγελμα μέχρι το 1963, καθιερώθηκε σαν ένας από τους δεξιοτέχνες βιολάτορες της περιοχής.
Αργότερα, έζησε μεγάλο χρονικό διάστημα με την οικογένειά του και εργάστηκε ως επιπλοποιός στην πόλη της Ιεράπετρας, χωρίς βέβαια ποτέ να εγκαταλείψει τη μουσική.
Κατά τη δεκαετία του ’90 και μετά, συμμετείχε σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, σε εκδηλώσεις τόσο στην Ανατολική Κρήτη, όσο και στην Κεντροδυτική (Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά). Επίσης πρόσφερε τις γνώσεις του απλόχερα σε μουσικολογικές έρευνες και μελέτες.
Συνεργάστηκε με πολλούς καταξιωμένους καλλιτέχνες και πάντοτε τον διέκρινε ως μουσικό και ως άνθρωπο η φιλοτιμία και η ευγένεια, καθώς του άρεσε να βοηθάει και να συμβουλεύει με την ευρυμάθεια του τους νεότερους μουσικούς και μελετητές της κρητικής μουσικής.
Τα τελευταία χρόνια, ζούσε με την σύζυγό του στο χωριό που μεγάλωσε και βίωσε τις ομορφότερες στιγμές της καλλιτεχνικής του πορείας, την Άνω Ζάκρο. Να σημειωθεί πως η σύντροφος της ζωής του, Ειρήνη Δασκαλάκη, τον συνόδευε συχνά με την κιθάρα της στις μουσικές εκδηλώσεις, ενώ από τους αγαπημένους συγχωριανούς συνεργάτες του (ερασιτέχνες μουσικούς), υπήρξαν ο Ανέστης Ιερεμίας, ο Κωνσταντίνος Περράκης και ο Κωνσταντίνος Μητσακάκης.
Δυστυχώς ένα βαρύ τροχαίο ατύχημα που συνέβη πριν από χρόνια σε στενό του συγγενικό πρόσωπο και ένας σοβαρός τραυματισμός στο δεξί του χέρι, αποτέλεσαν για αυτόν τεράστιο ψυχολογικό πλήγμα. Τους τελευταίους μήνες η υγεία του ήταν βεβαρυμμένη και υπέφερε καθηλωμένος στο κρεβάτι.
Με σεβασμό στην τέχνη και στη μνήμη του Παύλου Εξουζίδη.
