Συμβολή στην Τοπική Ιστορία
ΒΟΑΚ Παχειά Άμμος – Σητεία
…Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία
Γράφει: Γιώργος Αλεβίζος
Το παράπονο των Στειακών για το τμήμα του δρόμου από την Παχειά Άμμο, μέσω Μαλαύρας, για τη Σητεία δεν είναι τωρινό.
Καθώς γράφεται στο περιοδικό «ΜΥΣΩΝ» – Σύμμεικτα για την κατασκευή του αμαξωτού δρόμου Σητεία Παχειά Άμμου Τουρλωτής. Το 1918 καταρτίσθηκε εταιρεία από τους: Μιχαήλ Κοθρή – δικηγόρο βουλευτή (πατέρας του Εμμ. Κοθρή, 1904-2000), Ιωάννη Αδαμάκη – έμπορο, Γεώργιο Καραβελάκη – δάσκαλο, Εμμ. Αεράκη – έμπορο, Παντελή Ζουμάκη – έμπορο, Εμμ. Ν. Δασκαλάκη – έμπορο, Εμμ. Παπαδάκη (Λίθινες) – υποδηματοποιό, Ματθαίο Σηφάκη, Νικολαο Αποστολάκη – εμπόρων από το Καβούσι (μέτοχοι = 9).
Το περίπου 2/3 κατασκευασθέν τμήμα Πλατάνου-Σκινοσέλι, στοίχισε στην εταιρεία 160.000 δρχ. Αφού έγινε η καταμέτρηση από τον Νομομηχανικό, το Δημόσιο κατέβαλε 92.000 χρυσές δρχ. Ζημιώθηκαν οι μέτοχοι (160.000 – 92.000) κατά 68.000 δρχ. Δηλαδή 7.500 δρχ. ανά μέτοχο. Και συντάχθηκε η παροιμία «Λαγός δεν είσαι, στο κλαδί ίντα θες».
Σε ρεπορτάζ της βενιζελικής εφημερίδας του Ηρακλείου «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ» 9-11-1934, στην Κυβέρνηση το Λαϊκό κόμμα, με πρωθυπουργό τον αντιβενιζελικό Θεοτόκη. Ο ρεπόρτερ «Μ» δημοσιεύει (σε δική μας γραφή) το μεγάλο παράπονο των Σητειακών, απολύτως δικαιολογημένο. Είναι η συγκοινωνία από στεριά και θάλασσα.
Βαπόρι, με χίλια βάσανα, έρχεται μια φορά την εβδομάδα. Με αυτοκίνητο δεν έχουν επικοινωνήσει με την άλλη Κρήτη. Ούτε και πρόκειται. Εφόσον θα κυβερνούν οι σημερινοί άνθρωποι (Λαϊκό κόμμα).
Εκείνος που αποφασίζει να ταξιδέψει από Σητεία προς Ηράκλειο, το ταξίδι είναι μαρτυρική ταλαιπωρία. Ειδικά, εάν τύχη φουρτούνα, όπως συνήθως συμβαίνει. Που τότε το ταξίδι καταντά μαρτύριο κολάσεως. Πέραν όμως από τα μαρτύρια, την ταλαιπωρία, την καθυστέρηση, είναι και τα τρομακτικά έξοδα.
Το ταξίδι από Ηράκλειο σε Σητεία, Β΄ θέση στο πλοίο, στοιχίζει περίπου 300 δρχ. περισσότερο από το ταξίδι για Πειραιά.
Στο ταξίδι δια ξηράς υπάρχει… ποικιλία. Αφού ο επιβάτης θα χρειασθεί να χρησιμοποιήσει αυτοκίνητο, μουλάρι, τα πόδια του και πάλι αυτοκίνητο. Και να είναι προετοιμασμένος να υποστεί το τσάκισμα των άθλιων δρόμων. Το ηλιόψημα, αν είναι καλοκαίρι. Και το μουσκίδι της βροχής, αν είναι χειμώνας. Και με ανοιχτό το πορτοφόλι για να πληρώνει αυτοκίνητα και αγωγιάτες.
Ακριβέστερα: Δια ξηράς Ηράκλειο – Άγιος Νικόλαος με μικρό αυτοκίνητο 75 δρχ. Από Αγ. Νικόλαο για Σκινοσέλι ή Λάστρο άλλες 75 δρχ. Μέχρι τη Μυρσίνη 60 δρχ. στον αγωγιάτη με το μουλάρι. Από Μυρσίνη στα Μουλιανά 30-40 δρχ. Και μέχρι τη Σητεία, το όλον τουλάχιστον 250 δρχ. Θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος, μεγάλη επιτυχία, το ταξίδι να ολοκληρωθεί σε μία μέρα. Εάν φυσικά τα μεταφορικά μέσα που ήταν σε τακτική συνακολουθία. Ειδάλλως η διάρκεια του ταξιδιού θα είναι 2 μέρες και 1 νύχτα. Όσο διήρκεσε το αεροπορικό ταξίδι Λονδίνο – Μελβούρνη (Αυστραλία).
Εύκολα καταλαβαίνει κάποιος πόσο εύλογα είναι τα παράπονα των Σητειακών για την έλλειψη συγκοινωνίας. Έχουν δίκιο να διαμαρτύρονται. Κι είναι τερατώδης εγκληματική η αδικία που έγινε από το Κράτος στην Επαρχία Σητείας. Μιας επαρχίας όχι μικρής, ούτε άγονης.
Καθότι η Σητεία είναι (την περίοδο της δεκαετίας του ΄30) μία από τις μεγαλύτερες και πλουσιώτερες Επαρχίες της Κρήτης και ολοκλήρου της Ελλάδας.
Παράγει τεράστιες ποσότητες προϊόντων πλούσιας ποικιλίας και ποιότητας. Η αμπελοκαλλιέργεια (χάρη στους αφιχθέντες Πρόσφυγες Μικρασιάτες) είναι ζηλευτή. Παράγει εκατομμύρια οκάδες σταφίδας και 3-4 εκατομ. οκάδες κρασί, φημισμένο σε όλη την Κρήτη. Παράγει ακόμη μεγάλες ποσότητες λαδιού, χαρούπι, αμύγδαλα, κίτρα, εσπεριδοειδή, φρούτα και κηπουρικά άφθονα.
Τα εδάφη, αν και πετρώδη, είναι γονιμότατα. Οι κάτοικοί της, φίλεργα μελίσσια, είναι σκυμμένοι ολημερίς στη γη. Την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους και την πλουτίζουν.
Δυστυχώς, χωρίς οι ίδιοι να μπορούν «να φάνε ένα κομμάτι γλυκό ψωμί». Και διαμαρτύρονται: Αν δεν αποκτήσουμε συγκοινωνία, είμαστε καταδικασμένοι σε μαρασμό. Καλή μέρα δεν θα δούμε. Δεν θα προκόψουμε. Τα προϊόντα μας θα χάνονται, θα τα τρώνε τα μεταφορικά μέσα. Το εμπόριό μας δεν θα μπορέσει να ανοιχθεί. Να προοδεύσει. Η οικονομική ζωή δεν θα μπορέσει να ευρωστήσει.
Δυστυχώς, καθώς πάνε τα πράγματα, η κατάσταση αυτή θα διαρκέσει επί πολύ καιρό…
Και συνεχίζει ο Ηρακλειώτης ρεπόρτερ της «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ».
…Και το χειρότερο για όλη αυτή τη συγκοινωνιακή έλλειψη. Ως ένα σημείο φταίνε και οι ίδιοι οι Σητειακοί. Και το αναγνωρίζουν. Εάν όμως δεν είχαν παρεξηγήσει την εύνοια της φιλονομίας και της φιλησυχίας, ο δρόμος θα είχε αποπερατωθεί κατά την τελευταία 4ετία (1928-1932) των Φιλελεύθερων. Διότι, αυτή η κυβέρνηση διέθετε πιστώσεις αφειδώς, απλόχερα.
Αλλά η κακή μοίρα της Σητείας, της έδωσε ένα εργολάβο ολότελα…βραδυπορούντα (δυστυχώς ο θρήνος συνεχίζεται και σήμερα… το 2025). Και αντί να εξαντλεί τις πιστώσεις, τις άφηνε και μεταφέρονταν από χρήσεως σε χρήσιν. Μέχρις ότου τελείωσε η 4ετία (1928-1932) χωρίς όμως να τελειώσει ο δρόμος Παχειάς Άμμου Σητείας.
Καθ’ όλον αυτό το διάστημα, οι Σητειακοί συνεχόμενοι από το αίσθημα της υποταγής και της φιλονομίας δεν ξεσηκώθηκαν. Ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκαν για την αχαρακτήριστη καταπάτηση των δικαίων τους.
Αυτά περίπου 100 χρόνια πριν. Με προσομοίωση στο σήμερα. Η βελτίωση του ΒΟΑΚ, τμήμα Παχειά Άμμου – Σητείας – Ζάκρου. Από πλευράς πολιτικών δεσμεύσεων παραμένει ασαφής. Εμφατικά να υποστηρίξουμε, ότι αν η οδική απόσταση των 65 χιλιομέτρων Σητείας – Αγ. Νικολάου με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ μπορούσε να διανυθεί σε 30-35 λεπτά. Αν υπήρχε στον Άγιο Νικόλαο νοσοκομείο, πανεπιστημιακού επιπέδου. Πλήρως εξοπλισμένο και απολύτως στελεχωμένο. Με λελογισμένες συνθήκες νοσοκομειακής περίθαλψης, τότε κάποιες ζωές θα είχαν σωθεί. Και τα παράπονα των συνεπαρχιωτών μας περί υποβαθμίσεως του Νοσοκομείου Σητείας θα είχαν αμβλυνθεί. Επαναλαμβάνουμε εφόσον η απόσταση για τον Αγ. Νικόλαο διανύεται σε 30-35 λεπτά.
Μακάρι.
Γιώργος Αλεβίζος
