Το ανεπίκαιρο πολιτικό προϊόν του ΣΥΡΙΖΑ
του Γιώργου Πανταγιά*
Κάθε εποχή έχει τα δικά της πολιτικά προϊόντα. Μάλιστα, όταν διαθέτουν γερές ρίζες, για να θυμηθούμε και τον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, «γεννούν άνθη θεσπέσια». Κορυφαίο παράδειγμα, η επί πολλές δεκαετίες υπεροχή και η ανθεκτικότητα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας. Σήμερα, βέβαια, βρίσκεται σε υποχώρηση καθώς έχασε τη ζωτικότητα και τη φρεσκάδα της. Έτσι παρατηρούμε πως δεν αρκεί μόνο το γόνιμο έδαφος. Χρειάζεται κι ο κατάλληλος για την κάθε περίοδο σπόρος. Αλλά και η σωστή καλλιέργεια.
Στην πολιτική οι ιδέες γονιμοποιούνται στον βαθμό που εναρμονίζονται με τη συγκυρία. Και πρωτίστως με τις ανάγκες που έρχονται να καλύψουν. Η εναλλαγή των κομμάτων επιβεβαιώνει την αυτονόητη αυτή παραδοχή. Ανεξαρτήτως από όποιες επιφανειακές ερμηνείες δίνονται κατά περίπτωση. Όσοι κομματικοί σχηματισμοί προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα, επικαιροποιώντας τον λόγο τους, παραμένουν ελκυστικοί. Διαφορετικά, η απήχησή τους υποχωρεί. Μένοντας προσκολλημένοι σε παρωχημένα κλισέ και στερεότυπα, αδυνατούν να αντιληφθούν τις μεταβολές που συντελούνται στο κοινωνικό σώμα.
Πώς αλλιώς να εξηγηθεί η καχεξία του ΣΥΡΙΖΑ; Υπήρξε πολιτικό προϊόν της χρεοκοπίας. Οι επιπτώσεις της τον κατέστησαν ισχυρή δύναμη. Κι αυτό γιατί εξέφρασε με τον καλύτερο τρόπο τις τάσεις μιας φοβισμένης κοινωνίας. Σημαντικό τμήμα της οδηγήθηκε στην αγκαλιά του ανορθολογισμού, λόγω της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας που επικράτησαν. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα επέτρεψε στο κόμμα του Αλέξη Τσίπρα να κυριαρχήσει. Η αλλαγή σελίδας σήμανε και το τέλος της περιπέτειας. Και κατ’ επέκταση έκλεισε τον κύκλο μιας περιόδου, κατά την οποία ο πολιτικός πρωτογονισμός έβρισκε πρόσφορο έδαφος.
Οι ιθύνοντες του ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να έχουν κατανοήσει ακόμη πως το περιβάλλον άλλαξε δραστικά. Και ότι απαιτούνται νέες προσεγγίσεις και διαφορετικές προτάσεις. Οι ιδεοληψίες και οι αγκυλώσεις του παρελθόντος αποδεικνύονται εντελώς ακατάλληλες. Δεν τους βοηθούν στην ανάγνωση της τωρινής πραγματικότητας. Το χειρότερο, τους καθιστούν έρμαια φαντασιώσεων και μυθοπλασιών. O δημόσιος λόγος τους, βρίθει από ιδεολογήματα. H καταγγελτική ρητορική τους στερείται αξιοπιστίας. Ουσιαστικά είναι δέσμιοι παραμορφωτικών φακών. Δεν αντιλαμβάνονται πως με τα παλιά όπλα δεν μένεις μονάχα στάσιμος. Αντιμετωπίζεις και τον κίνδυνο της απομείωσης.
Η αδυναμία του Αλέξη Τσίπρα είναι έκδηλη. Μολονότι έδειξε ότι διαθέτει στοιχεία προσαρμοστικότητας, εντούτοις εξακολουθεί και πολιτεύεται σαν να μην έχει μεσολαβήσει τίποτα. Αντί να επιχειρήσει να θεμελιώσει μια άλλη στρατηγική, προσαρμοσμένη στις ανάγκες της εποχής, επαναλαμβάνει ξεπερασμένα μοτίβα. Αντί να αξιοποιήσει το πολιτικό του κεφάλαιο, αναλώνεται σε ατελέσφορα στρατηγήματα.
Προσπαθεί να συγκεράσει διαμετρικά αντίθετες απόψεις με συνέπεια την απονεύρωσή του. Το προσωπικό του, αλλά και το πολιτικοϊδεολογικό μπλοκάρισμα του κόμματός του, δεν του επιτρέπουν να εισπράξει την παραμικρή κυβερνητική φθορά. Αντιθέτως, κοινή διαπίστωση είναι ότι αρκετοί εκλογείς του σήμερα δυσανασχετούν και αποστασιοποιούνται.
Η μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ την οποία εξήγγειλε ο πρώην πρωθυπουργός παραμένει δίχως αντίκρισμα. Άλλωστε, η προοπτική της είναι συνυφασμένη με την ενηλικίωση. Και με μια καινούργια συνειδητοποίηση. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει στις αποσκευές του να φέρει έναν νέο πολιτικό και προγραμματικό εξοπλισμό. Να αφήσει στην άκρη τους παλιούς φορμαλισμούς και τον ανεπίκαιρο λόγο. Και βεβαίως, να επιλέξει τους συνεπιβάτες του. Οι πρόσφατες ανερμάτιστες δηλώσεις περί κανονικότητας και εκκαθαρίσεων καταδεικνύουν ότι δεν είναι λίγα τα στελέχη εκείνα που στενεύουν τον πολιτικό ορίζοντα του Αλέξη Τσίπρα.
Πάντως, η αποδεδειγμένη αδυναμία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης να απευθυνθεί σε ευρύτερο εκλογικό και κοινωνικό σώμα απομειώνει τις όποιες δυνατότητες και ευκαιρίες έχει. Και τούτο διότι τα παλιά πολιτικά προϊόντα δεν έχουν μεγάλη ζήτηση. Την αυτονόητη αυτή αλήθεια υποτιμούν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρόεδρός του. Τα αδιέξοδά τους το καταμαρτυρούν.
* Συμβούλου Στρατηγικής και Επικοινωνίας
Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της POLITY A.E.
