Κατατάσσεται στους επιφανέστερους της Ελληνικής Λαογραφίας. Ο εκ Σητείας, Λασιθώτης, Κρητικός, Έλληνας Δρ. Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης.
Μια επιστήμη η λαογραφία. Η οποία στα πρώτα χρόνια της Ελληνικής Ανεξαρτησίας (1821) ήταν σχεδόν δυσνόητη ακαδημαϊκή ασχολία. Η οποία άγγιζε τις πιο ευαίσθητες όψεις της εθνικής μας ταυτότητας. Με τις πολιτικές της συνέπειες, να αναγνωρίζονται ευρέως.
Ξένοι και Έλληνες. Πολιτικοί και επιστήμονες βοήθησαν. Να μπει η ελληνική λαογραφία στο μονοπάτι. Που για δεκαετίες θα ακολουθούσε. Στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης τοπικών και ξένων συμφερόντων. Για τη νομιμοποίηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Ο καθαρευουσιάνος εθνικιστής, λόγιος και ιδεολόγος Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833). Ενίοτε μιλούσε περιφρονητικά για τον δημοτικό πολιτισμό. Όπως το 1805. Όταν απέρριψε το έμμετρο ρομάντζο της Κρητικής Αναγέννησης. Τον «Ερωτόκριτο» του Σητειακού ποιητή Βιτσέντζου Κορνάρου. Ως τη «δυσειδή θεράπαιναν» (άσχημη υπηρέτρια) των ελληνικών γραμμάτων. Παράλληλα, όμως ο ίδιος ενθάρρυνε τους Έλληνες λόγιους. Να ενδιαφερθούν για τον προφορικό πολιτισμό. Εντοπίζοντας ο ίδιος ο Κοραής μια αρχαιολογική ουσία. Που θα μπορούσε να αναπλαστεί μέσα στη φιλελληνική σύνθεση.
Μεταξύ των ξένων ανθελλήνων. Οι οποίοι είχαν δυσμενή στάση για την υπόθεση της Ελληνικής Ανεξαρτησίας (1821). Σημαντικότερος ήταν ο Γιάκομπ Φιλίπ Φαλμεράυερ (1790-1861). Φιλλαδογράφος, ιστορικός, φιλελεύθερος, παγγερμανιστής, εθνικιστής. Ο οποίος, λίγο-πολύ υποστήριζε. Ότι το αίμα των Ελλήνων είχε «σλαβοποιηθεί». Και ουδεμία πλέον συγγένεια είχε με το αρχαιοελληνικό. Για το οποίο επαίρονταν οι νεοέλληνες. Και το όνομα του Φαλμεράυερ από το 1830 έως και σήμερα. Έγινε αντικείμενο απέχθειας, συνώνυμο των ανθελληνικών αισθημάτων.
Όμως αυτή η απέχθεια προς τον Φαλμεράυερ υπήρξε εξαιρετικά δημιουργική. Την πρόκληση του Φαλμεράυερ οι Έλληνες αντιμετώπισαν έξοχα. Αποδεικνύοντας ότι κατάγονται από τους αρχαίους Έλληνες. Των οποίων συνεχίζουν τα έθιμα, τις παραδόσεις, τον πολιτισμό. Και ότι οι Έλληνες χωρικοί. Μπορούσαν να συναγωνιστούν ακόμη και τους μορφωμένους Δυτικο-Ευρωπαίους. Σε πνεύμα και ευαισθησία.
Μετά τον ιστορικό Ζαμπέλιο, τον εκδότη Μανούσο, τους φιλολόγους Βυρβιλάκη-Λελέκο, τον διδάκτορα της Νομικής Βάλβη. Εμφανίζεται ο Νικόλαος Πολίτης (1852-1921). Να κληρονομήσει μεθοδικά κουρέλια. Να φτιάξει μια κουρελού με αξιοσημείωτο αρμονικό σχέδιο. Με επιλογή μεθόδων και εννοιών για λαογραφικές μελέτες. Που αποτελούσαν απάντηση στην επίθεση του Φαλμεράυερ.
Ο Πολίτης κληρονόμησε και επεξεργάστηκε την έμφαση στην ιστορική ακριβολογία. Προφανώς στη μελέτη ιστορικών τραγουδιών. Και γενικότερα στην ερμηνεία όλων των εθνογραφικών δεδομένων. Δημιουργώντας μια πολύ ισχυρότερη αίσθηση επιστημονικής συνοχής. Έναντι εκείνης που ήδη υπήρχε. Με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας ξεχωριστός κλάδος των εθνογραφικών σπουδών. Στον οποίο το 1884 ο Πολίτης έδωσε τελικά το όνομα της Λαογραφίας. Με το οποίο έκτοτε έγινε γνωστή στην Ελλάδα.
Ο Νικόλαος Πολίτης γεννήθηκε το 1852. Τη χρονιά που ο Ζαμπέλιος δημοσίευσε τη μνημειώδη του ιστορία και τη συλλογή δημοτικών τραγουδιών. Γιος δικηγόρους αγροτικής καταγωγής. Από νωρίς ο Πολίτης έδειξε την έφεσή του προς την επιστήμη, γράφοντας σύντομα σημειώματα στην «Πανδώρα». Γλωσσικού και λαογραφικού περιεχομένου. Από το 1868 (16 ετών) δημοσίευε άρθρα στην «Εφημερίδα των Φιλομαθών». Περιοδικό φιλολογικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος. Αναμφίβολα από παιδί γνώριζε ο Πολίτης. Την έντονη διαμάχη που είχε προκαλέσει ο Φαλμεράυερ.
Υποστήριζε όμως, ότι η αντίκρουση του μισέλληνα Φαλμεράυερ. Πρέπει να γίνεται με επιστημονικό τρόπο και όχι με τη συγκεκριμένη πολεμική που επικρατούσε. Πίστευε ακόμη ο Πολίτης. Ότι τα έθιμα αποτελούν τα πιο εύγλωττα τεκμήρια. Καθώς δεν διδάσκονται. Αλλά μεταδίδονται δια στόματος των γονέων προς τα τέκνα. Από τους πρεσβύτερους στους νεώτερους. Και το λαογραφικό υλικό πρέπει να λαμβάνεται από τις καθημερινές καταστάσεις. Για να ΤΕΚΜΗΡΙΩΘΕΙ η συνέχεια του ελληνικού λαού.
Το όνομα στη λαογραφία έδωσε ο Νικόλαος Πολίτης. Φέρνοντας το 1871 μια επανάσταση. Με τη συμμετοχή του σε φιλολογικό διαγωνισμό της «Πανδώρα». Με θέμα «την συλλογήν των ηθών και εθίμων όσων πλείστων ελληνικών τόπων. Και την παραβολήν των προς τα εν τοις σωζομένοις συγγραφεύσι μνημονευόμενα όπως γνωσθή τούτων η ταυτότητα και διαφορά». Το έργο που έγραψε ο νεαρός (19 ετών) Πολίτης για τον διαγωνισμό. Αποτελεί ορόσημο για την ανάπτυξη της Ελληνικής Λαογραφικής Επιστήμης.
Πρόκειται για το έργο του «Νεοελληνική Μυθολογία». Μια συλλογή κοσμολογικών θρύλων και σχετικού υλικού. Με λεπτομερείς σημειώσεις πάνω σε πιθανές αντιστοιχίες με αρχαία Ελληνικά. Αλλά και σύγχρονα μη ελληνικά παράλληλα.
Το 1884 για πρώτη φορά χρησιμοποίησε ο Πολίτης τη λέξη λαογραφία. Την οποία στο παρελθόν κάλυπταν οι όροι «εθνολογία» ή «ανθρωπολογία». Ενώ το 1855 επλάσθη ο όρος «δημογραφία». Βασιζόμενη στην επι στατιστικής μελέτη του ανθρώπινου βίου.
Το 1909 η λαογραφία απέκτησε επίσημη υπόσταση. Με την ίδρυση της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας. Υπό την διεύθυνση του Νικολάου Πολίτη. Μεταχειριζόμενος πλέον τη λέξη λαογραφία «…προς δήλωσιν των σπουδών περί των δημωδών παραδόσεων, δοξασιών, εθιμων, περί της δημώδους αγράφου φιλολογίας και περί παντός συντελούντος εις ακριβεστέραν γνώσιν του λαού…»
Στην Αλεξανδρινή Περίοδο λαογραφία λεγόταν ο κεφαλικός φόρος. Που κατέβαλαν οι κατοικούντες την Αίγυπτον. Ηλικίας 14ων έως 50 ετών. Ενώ Λαογράφοι λεγόταν οι φοροεισπράκτορες.
Οι Φαλμεράυδες δεν αποδέλειπαν ούτε στη σύγχρονη εποχή μας. Αρχές δεκαετίας του ΄90 ο αιρετικός δημοσιογράφος Βασίλης Ραφαηλίδης. Από το πουθενά μας σερβίρισε. Ότι το αίμα των συγχρόνων Κρητικών έχει «αγαρηνοποιηθεί». Από τις πολλαπλές επιδρομές, σφαγές, επιμιξίες, χρωματοσωματικές αλλοιώσεις. Ξεσηκωθήκαμε τότε οι Κρητικοί. Δικαιολογημένα. Και ειδικότερα οι ταγοί της Κρητικής λαογραφίας.
Στρατευμένος με το βαθμό του Μεράρχου. Στο Σώμα της Λαογραφίας μας, ο φίλος και συμπολίτης Δρ. Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης. Επί πολλές δεκαετίες Πρόθυμος, ακούραστος, με σεβασμό και πίστη στα ιδανικά στη λατρεία της υπέρτατης αξίας επιστήμη. Της Ελληνικής Λαογραφίας.
Αναρίθμητες οι πηγές του με τα λαογραφικά νάματα. Πηγάζουσες από αφηγητές της Βόρειας Ελλάδας. Από μικρασιατικές οικογένειες. Από αφηγητές της Κρητικής παράδοσης, ηθών και εθίμων. Γενικώς της ελληνικής λαογραφίας.
Γλαφυρός αφηγητής. Με αρκετές συμμετοχές σε ραδιοφωνικές εκπομπές και τηλεοπτικές παρουσίες για λαογραφικά θέματα. Νάχεις αυτιά να τον ακούς. Η λαογραφική επιστήμη με λόγια απλά, κατανοητά, χωνευτά και από άτομα χαμηλής γραμματικής επάρκειας. Όπως απαιτεί ο επιστημονικός ρόλος του κλασικού λαογράφου.
Επάξιος κληρονόμος της επιστημοσύνης του Πατριάρχη της Λαογραφίας. Του Νικολάου Πολίτη. Και συνεχιστής του επόμενου μεγάλου λαογράφου του συντοπίτη μας στειακού καθηγητή Γ. Σπυριδάκη. Ο Δρ. Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης έχει συμπεριληφθεί στο Πάνθεον των διακεκριμένων Ελλήνων Λαογράφων. Του χρωστά η λαογραφία μας. Άντλησε πολλά από τον Γεώργιο Αικατερινίδη.
Επί προσωπικού τον ευχαριστώ από καρδιάς για τις επαινετικές, χουβαρντάδικες βιβλιοπαρουσιάσεις των αυτοεκδοθέντων βιβλίων μου: «Η ΛΑΝΕ όπως την έζησα», «Ο Μικρασιάτης Μπ. Βαγγέλης Α. (2022)» και «Ο Μικρασιάτης Μπ. Βαγγέλης Α. Αγώνες + Απαντοχή (2023)». Θαυμάζω την διαύγεια του λόγου του, τη συνέπεια και συνέχεια της διήγησής του. Χωρίς κενά μνήμης που είναι συχνά σε μας τους ευρισκόμενους στο στάδιο της εσχατογηρίας. Ηλικίας άνω των 75.
Από το πηγάδι της ψυχής του εύχομαι να παραμένει για πολλά-πολλά χρόνια υγιής και ΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗΣ. Να δημιουργεί, να καμαρώνουμε τη στειακή φύτρα μας.
Καλή Χρονιά
Γιώργος Αλεβίζος
3-1-2024
